Deel 9 voorjaar 2024

Woensdag  28 februari  - Tata

Tata ☀️ +stof 22°C

Surrealistisch. Dat is de beste omschrijving van het uitzicht vanuit de camper deze morgen. Het lukt de zon niet door de enigszins bruingrauwe, dik van het Saharastof bezwangerde lucht heen te prikken. Waardoor kleuren grotendeels wegvallen, met als resultaat een plaatje uit de oude doos, een zwartwit prent met bruine solarisatie zweem.

Het stoffilter zal vandaag ook de temperatuur drukken, alhoewel het met 22°C en gevoelstemperatuur een aantal graden hoger best aangenaam wordt. Later op de ochtend, als we koffiedrinken onder de luifel, komt er speels een puppy aandartelen, aandoenlijk. Het is een zwerfhondje van misschien net zes weken, vuilnisbakkie-ras met opvallende prachtige lichtblauwe ogen. En geheel passend bij de weerscondities, het is een stofbaaltje 🙂. Als wij hem wat eten geven is hij niet meer weg te slaan en valt naast onze stoel in slaap.

Vandaag zitten we in de we-doen-niks-modus. Wat kleine karweitjes in de camper die wat aandacht behoeven. In de middag vernemen we dat Thole en Everdien in Tata zijn aangekomen en zich hebben geïnstalleerd op camping Palmerie. Pieter en Leny arriveren niet veel later en vinden een plekje boven ons terras. 

Aan het eind van de dag gaan we met zijn achten, zeg maar Avondrood Min, uit eten bij Snack Bismillah, een uitspanninkje in één van de arcade-straatjes van Tata. Een menu is er niet en ook moeten we alle kleurige fotoplaten met pizza's, tajines en hamburgers maar vergeten. Doch een bord met kip, kalkoen of viande hachee met frites en al dan of niet met salade is er wel. Maakt de keuze wel zo gemakkelijk. Natuurlijk worden tijdens het eten de laatste wetenswaardigheden weer geanimeerd uitgewisseld, gezelligheid alom.

En aan de straatkant van het terras gezeten is er voldoende te zien. Vrouwen in fleurige gewaden en mannen met tulband komen voorbij.

Die belangstelling is overigens wederkerig, want het valt ons op dat dezelfde groepjes jonge meiden al giechelend meerdere keren voorbijwandelen. En als we na het afrekenen, inclusief fooi 100MAD per stel voor snack Bismillah staan, heeft Kees als hij vrolijk zwaait naar de mooi aangeklede meisjes meteen sjans, ze lachen besmuikt achter een hand 😄 en lopen giechelend door. 

Terug in de camper Netflixen we wat en gaan op tijd te bed.

Donderdag  29 februari  - Tata

Tata ☀️ 22°C

'All we are is dust in the wind'. Een stofwolk die de muis doet opwaaien als we de palmerie inrijden, doet in ieder geval hard zijn best om ons op te slokken. Wat een verschil met verleden jaar, toen alles hier er weelderig groen bijstond. Nu is alles  droog en dor en paden zijn vol stuifzand en stof.
Vanmorgen vroeg al klinkt even voor zessen het 'Allahu Akbar'. Het houdt wel even aan want de ene moskee na de andere volgen elkaar op. En in tegenstelling tot de stofwind later in de oase ziet de lucht er veel helderder uit als gisteren, het wordt een mooie dag. Na een kop koffie met Kees en Trui trappen we het scootertje aan en gaan op weg om door de palmerie naar de waterklok of 'horloge' zoals ze dat hier noemen.

Als we een enorme grintberg tegenkomen die ons pad verspert, creëert een chauffeur van een vrachtwagentje met zijn voeten een doorgang voor ons scooterje, Choukran. 

We hobbelen over de paadjes en zien dat de palmbomen zwartgeblakerd zijn. Mogelijk een brandje tegen ongedierte wat een beetje uit de hand lijkt te zijn gelopen, want veel palmen hebben dit niet overleefd.

We komen bij het dorpje Agadir Lehna, waar aan de rand een bouwvallig gebouwtje staat. In het gesloten deel staat de waterklok. Het is een 14e eeuws meetinstrument die door middel van water een tijdsduur meet. In een schaal met water wordt een kom met een gaatje gezet. Als het kommetje vol is is er een half uur verstreken. Het wordt gebruikt om de watertoevoer naar de diverse tuinen te reguleren. Buiten het gebouw liggen watergoten met schuiven die het water kunnen geleiden naar de tuinen in de oase. Vandaag is niemand aanwezig. Bij navraag in het dorp geeft de groenteboer aan, dat het 'horloge d'eau' nog steeds functioneert, er is alleen geen vaste dienstregeling.

De groenteman verkoopt trouwens prachtige Spaanse pepers. We nemen er twee mee voor een schamele ½ Dirham, fooi wil hij niet hebben. Via het dorp rijden we naar de P1805 die ons terugbrengt in Tata. Op een terrasje drinken we koffie en eten een omelet met brood en genieten van het straatleven en passanten voor ons, zo leuk.

Terug op de camping heeft Pieter het probleem van lekstroom bij Kees en Trui opgelost. Veroorzaker bleek een slecht stroompunt te zijn waarop Kees was aangesloten. Pieter constateert bij mij nog een loszittende wielkap en met een zelftapper is ook dat euvel verholpen 🙏. We hebben met zijn zessen een AR-- borrel, waar wij uiteenzetten morgen al weer door te gaan naar Foum Zguid. Zo langzaam aan valt het gezellige AR+ uit elkaar, ook al zien we de andere vier misschien morgen terug in Foum Zguid. Het avondeten, ossenhaas in een paprika roomsaus met rijst is een toppertje, het smaakt heerlijk. Na een spelletje Sequence gaat het lampje uit en liggen we op tijd in bed.

Vrijdag  1 maart - Foum Zguid

Tata - Foum Zguid    150 km  ☀️ + stof 23°C

In de trillende lucht van de zinderende zon zijn de in de verte staande dromedarissen nauwelijks te onderscheiden, ook al omdat de kleur van hun verschijning vervloeit met de tinten van de woestijnomgeving, waarop we nu uitzicht hebben. Slechts hun beweging verraadt en maakt hen zichtbaar voor ons oog. Zo werkt dat normaalgesproken, maar niet vandaag. Grote stofwolken hangen als een grauw bruin deken over het landschap en alle kleuren en vormen van wat verderweg is wordt door het stof geabsorbeerd, er valt weinig te onderscheiden. De dromedarissen die we tegenkomen staan dichterbij of staan plompverloren op de weg, hun herkenbare silhouet is nauwelijks te missen.

Vanmorgen huppelt puppy Tata vrolijk met mij mee als ik de toiletcassette ga legen. Hij vindt het fijn om iemand te zien in alle vroegte en kwispelt erop los. Als alles zijn plek heeft gekregen en we het stof binnenin de camper hebben weggepoetst is het tijd om te vertrekken. Vandaag rijden we naar Foum Zguid, zo'n 140 kilometer verderop. We nemen we afscheid van de AR-achterblijvers Kees, Trui, Pieter en Leny (mogelijk slechts voor een dag) en verlaten de camping.

We laten Tata achter ons en rijden op de goede N12 door het steenwoestijn landschap. Eerst staan er nog verspreid wat acacia's, maar naarmate de rit vordert verdwijnen deze meer en meer. Een eindeloze route die ons door het geërodeerde gebergte van de Djebel Bani voert. 

Vlak voor Tissinnt ligt links een diepe kloof in de kale steenvlakte waar we een stop maken. Aan de andere zijde ligt het dorpje Trit op de punt van de kloof. Ver beneden ons staan palmbomen en ander groen aan een rivierstroom. Bij een brug in de diepte zijn vrouwen bezig tapijten te wassen in het heldere water.

We doorkruisen Tissinnt waar honderden leerlingen net hun scholen verlaten. De moskeeën roepen al op tot gebed, want het is vandaag gebedsdag. 

Scholen gaan uit in Tissint

In een nog kaler landschap zien we niet ver van ons einddoel weer de grote kapotgeslagen brug in de nu lege rivierbedding en her en der verspreid dromedarissen.  

Foum Sguid

Camping La Palmerie N30.087 W6.88281  110 MAD

Zaterdag  2 maart - Foum Zguid

23°C☀️    Foum Zguid    فم زڭيد  

Toet, toeeeeet........toet, toeeeeet 🚙. De bakker parkeert zijn auto pal naast onze camper. Zijn claxon-concert is het sein voor kampeerders om gratis brood op te halen. Ik ontvang een baguette en nog heet vers rond Marokkaans brood, heerlijk. Met een heerlijk ontbijt starten we de dag op. Pas tegen de middag halen we de muis 🛵 uit de garage uit tuffen naar het centrum van het kleine stadje.   

We hobbelen door wat winkeltjes en kopen ergens een lichtblauwe sjaal. Bij de groenteboer slaan we een volle zak groenten en fruit in voor het luttele bedrag van 13MAD. Bij een restaurantje bestellen we friet, mixed gegrild vlees, salade en jus d'orange en dat smaakt voortreffelijk. We hebben app-contact met Kees en die vertelt dat zij met Kees en Leny op Khayma staan en nodigt ons uit voor de borrel om half zes. Altijd leuk.

Wij rijden nog wat rond en bekijken onder andere het gekleurde stenen vlak voor de ingang van de stad. Opvallend ook is de immens grote moskee tegenover het garnizoenscomplex van het leger.

Op de muur langs de weg naar het centrum vrolijken talloze schilderingen de omgeving op. Het centrum valt vooral op door de arcadebogen waar talloze nerinkjes hun handeltje hebben. Net als in Tata en andere woestijnstadjes bieden de arcaden schaduw en iets bescherming tegen stof- en zandplaten.

Aan de andere zijde rijden we Foum uit. In een grote vallei staat de palmerie tussen Ouaifnit en El Mhamid er grotendeels troosteloos en verdord bij door de aanhoudende droogte, wat een ramp.

El Mhamid

Terug in de camper smaakt de bloemkoolsoep die Marjos vanmiddag heeft gemaakt, heerlijk. Op tijd naar bed, morgen weer een rijdag.

Zondag  3 maart - Amezrou  أمازراو

Foum Zguid - Amezrou 180 kilometer  ☀️28°C

Tis een mooie dag om weer en route te gaan. Het vizier is vandaag gericht op eerst Tamegroute en overnachten vlakbij Zagora in Amezrou. In Foum Zguid doen we nog even de laatse dingetjes, flappen tappen, water kopen en tanken. We botsen in het dorp ook nog op Kees en Trui die vandaag naar Zagora gaan. Met een laatste knuffel gaan we ieder zijnsweegs. Het wordt een rit in een mooi landschap, alleen het stof in de lucht gooit wat roet in het eten, het uitzicht is vergroezeld en vervaagd. Wat ook opvalt is het watertekort. Verleden jaar werden stukken van de route gekenmerkt door het vele landbouwgroen, nu overheerst een verregaande verdorde aanblik van alles wat dringend water nodig heeft. 

Lemen huisjes zijn verlaten door mensen die het bijltje inmiddels erbij neergegooid hebben, begrijpelijk maar ook zo jammer. Voortgaande droogte zal een enorme impact hebben op de cultuur en haar samenleving van deze regio's en zal een onomkeerbare verandering inluiden voor huidige tradities en gebruiken.

Niettemin genieten we nog altijd van wat we wel kunnen waarnemen. Zo zijn de talloze dromedarissen wederom niet te missen. We maken dan ook verscheidene stops om de dieren die voor je neus over de, overigens uitstekend begaanbare, weg heen steken.

Aan het eind van de ochtend schampen we Zagora om zuidwaarts af te slaan richting woestijn en Tamegroute. Als we niet ver van het centrum de camper parkeren vernemen we dat de oude islamitische bibliotheek weer, net als verleden jaar, nu niet open is. Jammer, maar we zetten een mogelijk bezoek weer op de toekomstige to-do-list. We duiken de shopjes in met het groene aardewerk en worden zowaar herkend van ons bezoek van verleden jaar 🙂. Wij maken handig gebruik van onze herkenbaarheid in de prijsonderhandelingen en verlangen toch wel een speciale prix berbère pour des amis, als we zaken aanschaffen. En dat lukt prima. Zo wandelen we met 10 kilo aan diverse schalen, kommen en bordjes voor een vriendelijk prijsje de deur uit.

We rijden 20 kilometer terug naar Camping Palmeraie d'Amezrou en vinden een mooi plekje. Pieter en Leny hebben zich al geïnstalleerd. Verleden jaar hebben we hier ook overnacht. De grote Berbertent die als eetzaal functioneerde heeft plaatsgemaakt voor een prachtig zwembad. Helaas benadert de temperatuur van het zwemwater nu nog die van de Noordelijke Poolzee, dus zwem-escapades laten we onmiddellijk varen.

Ter compensatie wandelen we voor een drankje naar een nabij gelegen hotel. In mooi aangelegde tuin genieten we van een lekker koud biertje.

Kasbah La Fibule da Draa

Aan het eind van de middag houden we natuurlijk met Pieter en Leny een AR--- Keek-op-de-dag borrel en kletsen we gezellig bij. Via de AR+ app wordt inzichtelijk gemaakt waar iedereen staat en in welke gemoedstoestand zij zich bevinden 😄. Gezelligheid kent grenzen, want de schemering beëindigt ons samenzijn en zo komt een leuke dag ten einde.

Maandag  4 maart - Ait Oulhyane

Amezrou  - Ait Oulhyane 156 kilometer  ☀️286°C

Steevast op werkdagen gaat 's morgens rond acht, half negen de telefoon over. Dochterlief onderweg naar haar werk vraagt dan hoe het met ons gaat en vertelt ook over het reilen en zeilen thuis, altijd fijn en leuk. Ook het weer passeert dan de revue. Vandaag in ons kikkerlandje geeft ze aan is het stralend zonnig weer en wordt het wel 9 graden. Als wij aangeven dat we overwegen onze oostelijke route te wijzigen omdat wellicht dit soort temperaturen daar de komende dagen gaan heersen, onderstreept dat het verschil in perceptie van wat goed weer dan wel inhoudt. Voor haar een hele verbetering en voor ons een forse stap terug, brrrrrrr.

Afin op de goede terugroute gaan we ons nog beraden. Vandaag maken we een eerste stap naar de woestijnstop Merzouga. In de buurt van Tazzarine ligt een mooie camping -in the middle of nowhere- van waaruit oude rotsgravures zijn te bezoeken (gravures de rupestres). We nemen een kleine omweg door de meer interessante Draa-vallei, afbuigend naar Nkob. Het wordt vervelend maar ook deze vallei, hoofdleverancier van dadels in Marokko staat te verpieteren, een drama.

Nochtans biedt het scala aan mensen onderweg voldoende vertier om volop te genieten, vooral de prachtig geklede vrouwen springen eruit.

Afin op de goede terugroute gaan we ons nog beraden. Vandaag maken we een eerste stap naar de woestijnstop Merzouga. In de buurt van Tazzarine ligt een mooie camping -in the middle of nowhere- van waaruit oude rotsgravures zijn te bezoeken (gravures de rupestres). We nemen een kleine omweg door de meer interessante Draa-vallei, afbuigend naar Nkob. Het wordt vervelend maar ook deze vallei, hoofdleverancier van dadels in Marokko staat te verpieteren, een drama.

We verlaten en N12 en slaan af naar Nkob. Verrassend is dat de lucht meer helder is, minder stof en daardoor een verbeterd uitzicht biedt op de steenwoestijn afgebakend door scherp belijnde bergruggen.

10 kilometer onder Tazzarine draaien we een afslag in de steenvlakte op. De eerste kilometers zijn nog asfalt maar na nog een bocht opzij rijden we de laatste paar kilometers hobbel-de-bobbel op steenslag.

Camping Serdrar N30.722 W5.47653 90MAD

Via een imposante toegangspoort komen op het mooie terreintje van camping Serdrar. Ik geef eigenaar Ibrahim een snelcursus Nederlands en breid zijn 'Allemachtig prachtig, achtentachtig' - kunstje uit met 'mijn kameel is drachtig'. Vrolijkheid alom als we hem uitleggen wat het precies inhoudt en hij gaat meteen de gehele volzin oefenen. Hij regelt voor een chauffeur met 4x4 voor een bezoek aan de prehistorische rotsgravures 25 kilometer verderop, die we met Pieter en Leny bezoeken.

Na een uur komen we bij de plek waar in talloze stenen 7000 jaar oude tekeningen zijn ingekerfd. Het overgrote deel bestaat uit dieren, zoals gazellen, neushoorns, vossen, hagedissen, paarden, koeien, slangen, olifanten, leeuwen, vogels, vissen. Maar ook handen, voeten en zonnewijzers. Lahcen de gardien leidt ons rond en vertelt ons wat we zien, reuze interessant. Ook laat hij ons zien waar het prehistorische kampement van deze mensen lag en wijst op hun graven. Indrukwekkend, maar bovenal verrassend dat je hier zo over deze site kan heen wandelen.

Dinsdag  5 maart - Merzouga

Ait Oulhyane - Merzouga 208 kilometer    ☀️ 24°C

Voila, voila....🎵🎶🎵 galmt Barbra Previn door de speakers als we door de imposante poort van de camping naar buiten rijden. We zijn al gewend dat het stof in de lucht vandaag wederom onze metgezel zal zijn op deze rijdag. Altijd jammer voor het uitzicht, maar we laten ons er niet van onze à propos brengen, er is géén sprake van enige neerslachtigheid onzerzijds. Via Tazzarine vervolgen we onze weg richting Alnif door een stenige omgeving, waar woestijnrozen en acacia's de echte overlevers zijn. Soms zien we palmeraien die het moeilijk hebben. Een enkele herkauwende dromo staat langs de weg ons verbaasd na te staren.

Na een goed uur komen we op de fossielenroute. Winkeltjes en werkplaatsen bieden allerlei fossielen (hoofdzakelijk tribolieten) en mineralen aan. We schaffen wat leuke dingen aan voor de kleinkinderen en voor onszelf voor goed afgepingelde prijsjes.

Na Alnif houden we Merzouga aan, ons einddoel van vandaag. De weg is overwegend goed, maar heeft als je het niet verwacht toch nog gedeelten met diepe gaten voor ons in petto.

In Rissani zijn de scholen net uitgegaan, met een ware eruptie van kinderen tot gevolg. Ze overspoelen te fiets met enige duizenden de straten van de stad, al dan niet met zijn vieren naast elkaar, in de verkeerde rijrichting rijden of acrobatische pogingen om in de verkeersdrukte op het achterwiel te balanceren. Uiterst voorzichtig laveer ik met ons campergevaarte door de kinderexplosie heen.

Risani

Eenmaal weer buiten de stad verdwijnen de toch al slecht zichtbare bergen helemaal. Als de saaie steenwoestijn zich verder uitbreidt, neemt de zijwind wat toe. Dan ontstaat het eerste stuifzand op de weg en niet veel later zien we in de verte de zandduinen schimmeren. Na een tankstop verlaten we de N13 en slaan we af naar de rand van de zandduinen.