Deel 10 voorjaar 2024

Woensdag  6  maart  -  Merzouga

Merzouga  ☀️25°C

De camping is wel een kilometer lang, heeft alle faciliteiten, zelfs een mooi zwembad ( koud) en er staat ook nog een hotel.

Bij een van hun begeleiders kopen we een mooi glad bewerkte hand van Fatima wat van marmer met kleine fossielen is gemaakt. Tijdens de Keek-op--dag-borrel sturen we wat jaloers makende plaatjes naar de AR+ Appgroep. Als de zon wegzakt wordt het kouder en verdwijnen we in onze campers. Fijn rustig dagje.

Bij het vallen van de avond

Donderdag  7 maart  -  Merzouga

Merzouga  🌬⛅🌬🌬⛅ 25°C

Poeh, poeh...... het is zeven uur en ik ben te voet in een rechte lijn naar een hele hoge duinkam aan het lopen in de verte, waar steeds meer mensen zich verzamelen om de zonsopgang te aanschouwen. Op zich valt het lopen door het rulle zand niet tegen, sterker nog dat gaat zelfs goed met mijn hoge winterlaarzen. Maar er zitten behoorlijke klimmetjes tussen.  

Veel stoeten dromedarissen met toeristen op hun rug zijn ook onderweg naar die hoge kam. Ook passeer ik een tentenkamp voor toeristen met een vuurplaats met dekentjes en djembees. Het ligt nauwelijks 500 meter de woestijn in, wat nou slapen in de Sahara 🥴.

Na nog wat duinen en pannen te zijn overgestoken, kom ik in de buurt. Met nog eenmaal een forse inspanning om bovenaan te geraken, arriveer ik op de kam. Overigens tot verbazing van de daar aanwezige mensen, die hier vlak over de top zijn afgezet. Beneden voor ons liggen de dromedarissen in groepjes af te wachten, totdat ze weer met hun toeristenvracht terug moeten. De plekken waar ze liggen zijn al zeer lang in gebruik. Immers door de vele zwarte keutels zien ze er van bovenaf geasfalteerd uit.

Dan schiet de zon over de duinkam in de verte en gloren de eerste stralen over het zandlandschap, prachtig! Ik schiet wat plaatjes en loop vervolgens weer iets naar beneden naar de liggende dromedarissen. En maak daar weer wat foto's als de zon zich laat zien vanuit dit lager gelegen standbeeld. 

Buiten is de wind inmiddels gaan opsteken en gaat het zand stuiven. In de luwte van de camper gezeten gaat het nog wel, maar met scooter boodschappen gaan doen, zit er niet in. Ook het plan om vanavond samen uit eten te gaan skippen we maar. Dakluiken en deuren zijn allang gesloten, maar toch ligt ook binnen snel een stoffig zandlaagje. Dapper blijven we buiten zitten, ook al gaat het steeds harder waaien. Volhardend trotseren we de elementen. We houden maar een vervroegde borrel en eten zelfs bitterballen en toastjes met roquefort.

Pieter en ik bekijken nog een woestijntruck van een Nederlands gezin, die hier ook staan. De zelfbouwcontainer op het chassis van een Engelse legertruck is knap in elkaar gezet en is zeer geschikt voor ruw terrein. Toch houden we het maar bij onze eigen campers, die wegen geen ruim 15 ton en rijden ook niet 1:3 en ach helemaal offroad ambiëren we ook allebei niet 😄. We duiken nu onze eigen campers in, genoeg stof en zand voor vandaag.

Vrijdag 8 maart  -  Merzouga

Merzouga  ☀️24°C

Het blijft bijzonder als dit zo voor je camper passeert

Daar luieren we wat en eindigen uiteindelijk met Leny en Pieter borrelend op de duinrand voor onze campers. Prima plekje om te genieten van de vele dromedarissen die langskomen. 

Hele stoeten verdwijnen de grote zandbak in, met busladingen toeristen die voor een kort uitstapje of overnachting op de rug meehobbelen.

Via een korte doorsteek door het zand bereiken we het tent-restaurantje en vlijen ons neer in de luwte van een luifel. Het vaste menu passeert de revue en het smaakt allemaal meer dan voortreffelijk.

We spoelen het weg met de zelf meegenomen Mucho Mas Black label en hebben onderwijl fijne gesprekken met Pieter en Leny over ervaringen met kinderen en kleinkinderen, zo herkenbaar. Tussendoor check ik hoe de kwalificatie F1 in Djedda verloopt, Verstappen afgetekend op Pole, heel knap. Niet lang na de koffie is de duisternis ingevallen. We hobbelen, met een weergaloos sterrenfirnament boven ons hoofd, door het zand terug en sluiten een heerlijke dag af.

Zaterdag 9 maart  -  Boumalne Dades

Merzouga  - Boumalne Dades    247  km  ☀️🌬 25°C

Onder de zandwoestijn van de Erg Chebbi bij Merzouga ligt de grootste ondergrondse watervoorraad van Marokko. Een groot plateau van schist-gesteente direkt onder het zand voorkomt dat water dieper kan wegzakken. Al eeuwen lang maakt men in deze omgeving gebruik van gangenstelsels om dit water uit de zogenaamde aquifers naar de dorpen en palmeraien te leiden. Er is hier dus ruim voldoende water voorhanden. Zou je zeggen. Als we bij vertrek de tank willen bijvullen, geeft het armzalige miezerstraaltje zoveel oponthoud dat ik het na een half uur voor gezien hou. We vertrekken met een halve tank. Overigens na vier fantastische dagen hier. 

Het grote niets als we Merzouga verlaten

Toch is het altijd weer fijn om onderweg te zijn en door het dagelijkse leven van mensen heen te rijden. Het is vandaag mooi zonnig weer met een stofvrije blauwe lucht. Pieter en Leny gaan vandaag ook onderweg en volgen dezelfde route met globaal hetzelfde einddoel. Tot aan Rissani kopiëren we de route van de heenreis maar dan andersom, om vervolgens richting Erfoud en Tinjedad af te slaan. 

Straatbeeld Rissani

We passeren levendige dorpjes, waar vooral de kleding van vrouwen blijft opvallen en boeien. Van zwart tot fel gekleurde gewaden en sluiers.

Vlak na Jofre treffen we een merkwaardig landschap aan met veel kunstmatig opgeworpen zandbergjes. Het zijn de Khettaras. Een groot gebied met wederom ondergrondse gangen die nu dienen om het water vanuit de bergen hier naar toe geleiden. Ze staan ook wel bekend als qanats, een term die ondermeer wordt gebruikt voor het duizenden jaren oude equivalente systeem van het oude Perzische, het huidige Iran. De zandbergen die we hier zien bieden toegang tot de gangen en het daar aanwezige water en waren belangrijk om het landbouwareaal te irrigeren. Vandaag de dag hebben pompstations de taak overgenomen en zien we aan de voet van bergruggen talloze palmboomkwekerijen liggen.

Hierna passeren we dorpjes waarbij opvalt dat huizen een afwijkende bouwstijl hebben, namelijk van onderen smal en vanaf de eerste verdieping uitdijend. Omdat in gebied ook gewaarschuwd word voor inundaties (overstromingen) zou het ons niet verbazen als daarmee een verband is te leggen.

Na Tinjedad krijgen we zicht op de eerste glimp van de Hoge Atlas en bij Tinghir rijden we aan de voet daarvan. We willen een CP verkennen een vijftal kilometer richting de Todrhakloof. Het eerste waar we op stuiten zijn vele vrouwen die in de rivier kleding aan het wassen zijn, een kleurig en mooi schouwspel.

Verderop in de kloof valt ons oog op een oude lemen Kasbah die aan de overzijde van de groene vallei ligt. De kleur van het oude dorp versmelt met de gelijke aardtinten van de helling waar het tegenaan geplakt is. De CP stelt teleur, het is klein, bijna vol en ligt vol bouwmateriaal.

De N10 ligt op een brede vlakte die links wordt begrensd door het berggebied van de Anti-Atlas en rechts door het imposante gebergte van de Hoge Atlas. Waar zelfs op toppen sneeuwlagen zichtbaar zijn.

De middagborrel houden we in de beschutting van een muur, want de wind neemt steeds meer toe op deze wat hoger gelegen kampeerplek. Na een uur zakt de zon verder weg en verkilt de wind de laatste restwarmte en is het tijd om de camper op te zoeken. Intussen is de GP F1 van Djedda al gestart en is na bocht 1 de spanning al weer verdwenen. Wederom wint Verstappen afgetekend. Buiten neemt de wind verder toe, de camper staat al licht te schudden. Afin we laten ons straks maar in slaap wiegen 😄.

Zondag 10 maart  -  Boumalne Dades

Boumalne Dades    ☀️🌬 20°C

Uitzicht vanaf het terras van de CP op Boumalne Dades

Of de harde wind een rol speelde bij het verschillende keren afgaan van een naburig autoalarm vannacht, kan ik alleen maar vermoeden. Telkenmale werd het lawaai na een tijdje uitgezet. Maar wat bezielt een camperaar om met een ingeschakeld alarm te gaan slapen 😖. Koekoek, zou Pieter zeggen 😄. En als ik vroeg opsta en nog niet direkt realiseer dat het nog een uur vroeger is dan ik denk (Marokko heeft vannacht de klok een uur teruggedraaid vanwege de komende Ramadan), neemt de wind meer en meer in kracht toe en staat de camper hevig te schommelen. Van de tijdswijziging gaan we ons weinig aantrekken en zullen we zoveel mogelijk de Nederlandse klok blijven volgen. Die wind is een ander verhaal, zeker nadat ik de weerapps raadpleeg met betrekking tot de voorgenomen verplaatsing voor vandaag. Die beloven weinig goeds. Sterker nog er zijn zelfs waarschuwingen naast zeer harde wind tot kracht 8, ook voor mogelijke sneeuwval en of hevige buien. Ik sein Pieter in over het weer en geef aan dat wij hier nog een dagje langer blijven en dat doen zij gezien de omstandigheden ook.

Het straatleven van Boumalne Dades, genieten !!

Wat later op de ochtend gaan we gevieren met een taxi naar het centrum van Boumalne, wat vanwege haar ligging in het dal heel wat windluwer aanvoelt. Eerst struinen we over een vertrek- en aankomstplaats voor allerlei regiovervoer, personen, dieren en materialen. Bestelbusjes met schapen, hooi en balen op het dak staan naast busjes waar mensen in- of uitstappen. De levendige plek wordt omgeven door rommelige bouwsels, waar allerhande nerinkjes zijn gehuisvest. Slagers, groenteboertjes, rommelwinkeltjes, timmerwerkplaatsen, staalbedrijfjes, koffiehuizen en snuisterijzaakjes. We slalommen door de bedrijvigheid heen en aanschouwen het met plezier.

Niet veel later komen we weer op de principale weg door de stad. Daar komen we terecht in een artisinal shopje met fixed prijzen. De koopwaar wordt aangeboden namens de makers, waar de winkel op de in consignatie verkregen waren een kleine commissie toevoegt. Heel interessant zijn de tapijten. Nomaden uit de gehele regio leveren hun geweven goed aan. Verschillen zijn groot in kleur, gebruikte materialen en uiteraard formaat. Doch het meest interessant is het verhaal wat elk tapijt vertelt. Aan de gebruikte patronen is niet alleen de status van de vrouw (maakster) af te lezen, single, getrouwd, gescheiden of grootmoeder, maar ook wat haar wensen zijn, waar ze woont en met wie zij bijvoorbeeld haar leven zou willen delen. Kleuren worden grotendeels bepaald door de achtergrond van de maakster, Berber (rood), Bedoeïen (geel) of Touareg (blauw), maar geven ook subtiel wensen weer. Ook kent ieder tapijt een handtekening van de maakster (cartouche). Deze tapijten komen niet uit een coöperatie maar zijn altijd door één persoon gemaakt en uniek. Formaat, materiaal en gebruikte knooptechniek bepalen tot slot de prijs. Prijzen, die overigens zeer realistisch zijn. In schriftjes is met de maakster de prijsafspraak vastgelegd. Mohammed zelf een geboren nomade en de eigenaar van de zaak laat alle details van tapijten de revue passeren, fascinerend. Bovenal dringt hij niet aan tot koop. We bedanken hem voor de boeiende uitleg.

Bij een patisserie kopen we wat milles feuilles voor vanavond bij de koffie, voordat we in een restaurant wat gaan eten. Het kan zomaar één van de laatste (gemakkelijke) keren zijn dat we buitenshuis kunnen eten. Alhoewel op dit moment nog niet de beslissing is gevallen wanneer Ramadan start, morgen of overmorgen? Vanavond weten we meer. Het eten smaakt prima, we zitten bovendien heerlijk in het zonnetje.

Maandag 11 maart  -  Telouet

Boumalne Dades - Telouet  233   km       ☀️ 24°C

In tegenstelling tot eerdere berichten gisteren hebben de opperwijzen alsnog besloten dat de Ramadan zal starten op dinsdag. Niet erg, het geeft ons een dag extra respijt. Ogenschijnlijk is het prachtig helder en zonnig weer vandaag. Toch wordt de ' Vinger Gods' zoals ik gemakshalve de fel opblinkende toren van zonnecentrale Noor noem, enigszins gemaskeerd door wat stof in de lucht. Misschien was het vizier van de wijzen daarop gericht, bij het aanwijzen van de startdatum voor het vasten 🙂. Vanmorgen hebben we de camping verlaten en zijn onderweg gegaan. Pieter en Leny gaan naar Ait Ben Haddou en wij rijden nog iets verder door naar Telouet. De eerste 25 kilometers gaan door ononderbroken (lint-) bebouwing in een overwegend groene vallei. Water is hier voldoende voorhanden want de vallei ligt aan de voet van de Hoge Atlas, waar op de toppen zelfs sneeuw ligt. Nabij Kalaat M'Gouna maken we een stop en kopen wat rozenolie. Het stadje ligt niet ver van de rozenvallei en winkeltjes bieden hier allerlei van rozen afgeleide producten aan.

Kalaat M'Gouna

Een stukje voorbij Skoura zien we Pieter en Leny bij een politiecontrole staan, in gesprek met een agent. Ojee, worden ze op de bon geslingerd? Als we een paar uur later van de Carrefour in Ouarzazate met boodschappen teruglopen haar de geparkeerde camper treffen we Pieter en Leny. Die bevestigen inderdaad dat zij onterecht voor speeding een prent hebben gekregen, protesten hielpen niets. Vlak voor de bebouwing van Ait Ben Haddou stoppen we voor het uitzicht op de mooie Kasbah en lunchen in de camper. In Ait zelf is het topdrukte, wat een toeristenmassa is hier neergestreken. Busjes, mensen krioelen langs en over de weg.

Ait Ben Hadou

Wij vervolgen onze route door de Ounilavallei die ook wel bekend staat onder de Glaoui-kasbah-trail. Vroeger de enige weg om met een karavaan in Marrakesh te geraken. De smalle weg kronkelt zich door de vallei en slingert zich door dalen en passen. 

Beneden in de kloof glinstert het altijd aanwezige water door het prachtige groen, de echte rijkdom van dit gebied met zijn vele soms vervallen lemen ksars en kasbah's, magnifiek. Over de kleine 50 kilometer doen we dan ook ruim 2 uur, ook al vanwege de nodige stops om plaatjes te schieten.

Douar Ait Oumazir

Timsal

Tazakhte

We arriveren in Telouet en herkennen (van verleden jaar) de overnachtingsplaats achter de Auberge. Er staat slechts één andere camper, dus kunnen we een goede vlakke plek uitkiezen. Overnachten en elektra is gratis mits je hier een maaltijd nuttigt. We babbelen op het zonnige terras wat met een Frans stel die met een huurauto hier rondreizen. In het dorp beneden ons zien we het Glaouipaleis liggen (zie ook verslag 2023 - deel 7), zo te zien in een nog meer vervallen staat als verleden jaar. Ali een plaatselijke gids, ook op het terras, beaamt dat want de aardbeving van afgelopen september heeft hier vooral zijn sporen achtergelaten op het toch al fragiele paleis. 

Dinsdag 12 maart  -  Marrakech

Telouet - Marrakech    144   km      ⛅/☀️ 27°C

Op dezelfde plek waar we verleden jaar 's nachts op een heus hondenconcert werden getrakteerd 🐶🎵🎶🎵 , bleef het nu rustig. Natuurlijk kan de kou een rol spelen, vannacht was het hier op 1800 meter hoogte buiten slechts 6 graden. Vanmorgen bij het opstaan maakte de kachel met de koele binnentemperatuur van 12°C snel korte metten. Als we wegrijden is het zicht nog een beetje heiig, waardoor het uitzicht op de ons omringende bergen een nog vager Bob-Ross-effect krijgt. Naarmate de zon klimt en de warmte toeneemt worden beelden echter scherper. De aanloop naar de N9, de hoofdweg naar Marrakech kenmerkt zich door een uitstekende weg in een omgeving waar ook bomen en ander groen gedijen.

P1506

Tijd voor wat vermaak. In de lange afdaling die nu volgt worden op veel plekken langs de weg mineralen en fossielen te koop aangeboden. Bij gebrek aan verkeer en dus ook potentiële kopers, struikelen de handelaren over elkaar heen om hun waren aan te bieden, als ze ons in het vizier krijgen. Met sprintjes of soms in vol galop 🤭 rennen ze naar ons rijdend voertuig toe met de bekende gekleurde bergkristal geodes en zien met enige wanhoop en vervolgens gelatenheid toe hoe wij in de meeste gevallen kalmpjes doorrijden. Life isn't easy sometimes. 

Maar een enkele keer ontwaart ons oog toch een mogelijk pronkjuweel 👑 als souveniertje voor het thuisfront en maken we een stop. Na een stevige onderhandeling, wat vaak ook tot wanhopig geheven armen van de verkopers leidt, verkrijgen we dan het uitverkoren object voor een uitermate schappelijk prijsje 😄. Natuurlijk speelt gebrek aan verdere klandizie ook een prijsdrukkende rol, ze zien ons liever niet verdwijnen. Door het extra toegevoegde gewicht suizen we verder richting Marrakech.

De gloednieuwe N9

Overigens is in kleine plaatsen die we passeren weinig van de Ramadan te merken, veel volk overal. We rijden zelfs door de megadrukte van een souk heen, verrassend en het blijft leuk. Als we aan de rand van Marrakech de M van McDonald'sbespeuren, maken we daar een lunchstop, voor de broodnodige variatie zullen we maar zeggen 😄.